روش Clickbait یا «طعمه کلیک» به طور ساده به گمراه کردن یا تحریک غیرمعقول کاربر به کلیک کردن روی محتوای تبلیغی اشاره دارد. رایج ترین روش برای ایجاد طعمه کلیک برای مخاطب، استفاده از یک لینک جذاب با استفاده از عنوان و یا تصویر مهیج است تا با ایجاد حس کنجکاوی در مخاطب، او را به کلیک بر روی آن لینک تشویق نماید. در نتیجه استفاده از این روش، معمولاً مخاطب کنجکاو برای ارضای حس کنجکاوی خود، مجبور به کلیک بر روی آن لینک و ورود به سایت مقصد طعمه (و در نتیجه ایجاد درآمد برای سایت نمایش دهنده و شرکت مجری تبلیغات) می شود.
با توجه به اینکه این روزها در دنیای دیجیتال شاهد استفاده برخی از شرکت های تبلیغاتی داخلی و خارجی از روش Clickbait برای گمراهی کاربر و تحریک او به کلیک و کسب درآمد استفاده می کنند؛ در این مقاله بر آن شدیم تا استراتژی های گمراه سازی این شرکت ها را تشریح کنیم.
ریشه تاریخی و چرایی استفاده از روش طعمه کلیک
ابتدایی ترین استفاده از روش طعمه کلیک را می توان مربوط به نویسندگان روزنامه ها و مجلات زردی دانست که قصد داشتند با استفاده از ایجاد کنجکاوی و ایجاد تیترهای نادرست، افراد را مجبور به خرید روزنامه و مجله خود کنند. ممکن است چنین موضوعی برای هر کدام از ما نیز بارها اتفاق افتاده باشد. به عنوان مثال در بخشی از مطالعه یک روزنامه در یک روز تابستانی، ممکن است که تیتری عجیب با عنوان «امشب در تهران باران می بارد» توجه ما را جلب کرده باشد و سپس با مطالعه متن متوجه شویم که این خبر به این اشاره دارد که «فیلم باران» از امشب در سینماهای تهران اکران خواهد شد.
روش طعمه کلیک در فضای اینترنت و تبلیغات دیجیتال را نیز می توان تعمیم داده شده همان روش گمراه سازی سنتی دانست. اما استفاده از این روش در دنیای وب و تبلیغات دیجیتال بسیار فراگیرتر از نسخه سنتی آن و روزنامه ها می باشد. دلیل موضوع نیز بسیار ساده است. از آنجایی که رایج ترین روش درآمد شرکت های تبلیغاتی و نیز سایت ها، روش PPC یا پرداخت به ازای کلیک (Pay Per Click) است؛ هر روشی که بتواند به کلیک بیشتری منجر شود؛ به صورت مستقیم تبدیل به درآمد برای سایت و نیز شرکت های تبلیغاتی خواهد شد. از این جهت شرکت ها به جای بهبودهای فنی تبلیغات و افزایش رضایت مخاطبین، با مطالعات روان شناسی و جامعه شناسی و با مهندسی ذهنی مخاطبین، عنوان ها و تصاویری را برای مخاطبین انتخاب می کنند تا او را وادار به کلیک بر روی محتوای تبلیغی نمایند.
ما در این نوشته می خواهیم این موضوع را بررسی کنیم که آیا این افزایش مخاطب و یا کسب درآمد با این روش مفید است یا خیر؟ و اینکه در صورت استفاده از روش طعمه کلیک، این موضوع چه اثراتی می تواند بر روی شرکت های تبلیغ دهنده و نمایش دهنده تبلیغ داشته باشد؟ آیا این شکل خاص از ورود کاربر به سایت، می تواند برای کاربر مفید باشد و آن کاربر را به یکی از مخاطبین جدید سایت هدف تبدیل نماید یا خیر؟
روش طعمه کلیک با قرار دادن طعمه برای کاربر اینترنت او را به سمت کلیک بر روی لینک های مشخصی هدایت می کند.
نمونه های جهانی استفاده از روش طعمه کلیک
روش طعمه کلیک محدود به شرکت ها و کاربران کشور خاصی نیست. اگر بخواهیم از این موضوع در مقیاس جهانی صحبت کنیم می توانیم از سایت هایی مانند Upworthy, UniLad, ViralNova, The Lad Bible و Kotaku نام ببریم. در ادامه برخی نمونه های تصویری استفاده از روش طعمه کلیک از سایت های خارج از ایران را به همراه استراتژی مورد استفاده برای گمراهی مخاطب، برای شما لیست کرده ایم.
اشاره به موضوعات مرتبط با دارایی های دسته بزرگی از مردم
در تصویر زیر شما یک نمونه از روش های رایج طعمه کلیک را مشاهده می نمایید. در این روش معمولاً یک داشته عمومی به گونه ای مطرح می شود که مخاطب فکر می کند آگهی به دسته محدودی از افراد، شامل او، اشاره دارد. مثلاً در تصویر زیر به داشتن دستگاه بازی پلی استیشن که عده زیادی در آمریکا آن را دارند، به عنوان فرصتی برای کسب درآمد اشاره می شود. با توجه به اینکه این روش کسب درآمد مشروط به داشتن دستگاه بازی شده است؛ مخاطب اعتماد زیادی به آن خواهد داشت؛ به دلیل اینکه فکر می کند او به خاطر داشتن این دستگاه بازی به صورت خاص امکان بهره برداری از این روش کسب درآمد را دارد. همچنین اگر توجه نمایید، بر خلاف روش های رایج کسب درآمد که به میلیونر شدن شبانه اشاره می کنند؛ این آگهی برای کسب اعتماد مخاطب، اشاره می کند که درآمد این روش بسیار کم خواهد بود تا کاربر اینترنت کمترین شک نسبت به کلیک روی این تبلیغ و هدایت شدن به سمت سایت مقصد طعمه را داشته باشد. شما ممکن است که در سطح وب آگهی هایی را با مضمون «ویژه مجردها»، «فرصت ویژه برای متاهلین»، «فرصت استثنایی برای صاحبان خانه و املاک»، «شرایطی استثنایی برای صاحبان خودروی پراید» و … مشاهده نمایید. نکته مشترک این استراتژی طعمه کلیک این است که با اینکه تبلیغ تلاش می کند تا صفحه مقصد را دارای فرصتی استثنایی برای مخاطبین خاصی معرفی کند، اما با محاسبات ریاضی می توان دید که چیزی حدود ۵% تا ۵۰% مخاطبین وب در یک کشور می توانند به سادگی در آن شرایط خاص تبلیغ شده قرار گیرند و بنر تبلیغی صرفاً تلاش دارد که شرایط عمومی فرد را تبدیل به فرصتی خاص برای او کند.
تحریک کنجکاوی افراد با تصویر و تیتر محرک و با محتوای ناقص
در این روش تصویر یا متنی عجیب و شوکه کننده به همراه پنهان سازی بخش اصلی اطلاعات به کاربر نمایش داده می شود. در ادامه، کاربر برای یافتن پاسخ سؤال مجبور است تا روی تبلیغ کلیک کند. مثلاً تبلیغ زیر، یک ماشین پوشیده با ماده ای شبیه به فوم چسبنده را نمایش می دهد. چنین کاری و اینکه چرا باید ماشین را با چنین ماده ای پوشش داد، به ذات خود عجیب است. اما تیتر همراه تصویر نیز آخرین تیرها را به ذهن مخاطب شلیک می کند با اشاره به اینکه «من نمی دانستم که چرا این آقا ماشینش را این چنین با این ماده فوم چسبناک داغون کرده؛ اما الان که می دانم، حسودی می کنم». یعنی شما نیز اگر این تصویر را دیده اید و این نکته را ندانید، اطلاعات بزرگی را از دست خواهید داد. پس کلیک کنید.
استفاده از کلیشه ها و شکاف های ملی، اجتماعی و جنسیتی
در این روش معمولاً با تحریک احساسات مخاطب اینترنت، همانند احساسات ملی، قومی، اجتماعی و جنسیتی، مخاطب تحریک به کلیک کردن می شود. به عنوان مثال، برای معرفی یک سرویس تجاری ممکن است در خصوص موفقیت یک ایرانی در راه اندازی آن سرویس، تبلیغی را مشاهده کنیم. در نمونه زیر، متنی در خصوص دختری می باشد که با کسانی که او را در مسیر حرکتش آزار کلامی داده اند، تصویر سلفی گرفته و در وب منتشر می کند. چنین تبلیغی بسیاری از المان های لازم برای تشویق به کلیک را دارد.
۱- کار جالب و خلاقانه است.
۲- در مسیر معکوس یک کلیشه اجتماعی حرکت می کند که در آن معمولاً زنان قربانی و شایسته ترحم هستند. در این تصویر و نوشته، این دختر در نقش قهرمان داستان ظاهر شده، برای یک معضل عمومی اجتماعی راه حل ارائه کرده و این بار مردان آزاردهنده را در وضعیت مستاصل قرار می دهد.
۳- تیتر متن نیز با عدم روایت اصل داستان، خواننده را دعوت می کند تا در خصوص روش انتقامی این دختر از مردان آزار دهنده بیشتر بخواند.
روش های طعمه کلیک محدود به روش های فوق نیستند و همان طور که دیدیم، در نسخه های پیشرفته، ترکیبی از چندین روش را برای در دام انداختن مخاطب استفاده می کنند. اما به نظر می رسد که مشاهده مثال های فوق که رایج ترین شیوه های طعمه کلیک را تشریح کرد؛ بخش اصلی استراتژی ها را پوشش داده باشد. در ادامه اشاره مختصری به استفاده از روش طعمه کلیک در ایران خواهیم داشت.
استفاده از روش طعمه کلیک در ایران
به تازگی در ایران نیز روش طعمه کلیک، در حال رواج توسط برخی شرکت های تبلیغاتی می باشد. در ادامه چندین تصویر از نمونه های ایرانی روش طعمه کلیک را مشاهده می کنیم.
به عنوان مثال تبلیغ زیر به جای معرفی واضح مقصد کلیک های کاربر، در بنر اول از سمت چپ او را تحریک به دانستن در خصوص «باغی بهشتی» می کند که «در یک گودال مرموز مخفی مانده است». بنر دوم در خصوص «معجره ای در خصوص رفع چروک» های چندین دهه عمر، در عرض یک ساعت اشاره می کند و تبلیغ کناری نیز در خصوص کشفی جدید صحبت می کند که اخیراً برای بشر اتفاق افتاده است که در طی آن یک ایرانی کاری را که لابراتورها و شرکت های داروسازی جهانی نتوانسته اند انجام دهند را انجام داده و راهکار دائمی برای رفع سفیدی موی را یافته است.
استفاده از روش طعمه کلیک در ایران چنان رایج شده است که در تصویر زیر، همان شرکت تبلیغاتی، مجری تبلیغات طعمه گذاری شده، همان کرم رفع کننده چروک صورت را که در تبلیغ قبلی وعده تأثیر «یک ساعته» اش را داده بود؛ بار دیگر اما این بار با «تاثیر دو دقیقه ای» برای گمراهی و تحریک مخاطب اجرا کرده است. استفاده از آمار و اعداد نادرست و در مواردی عددسازی و داده سازی، بخش مهمی از استراتژی طعمه گذاری و فریب دادن کاربر برای کلیک گرفتن از مخاطبین و کاربران وب است.
چرا باید مخاطبین وب و اینترنت نسبت به روش طعمه کلیک آموزش دیده و حساس باشند
؟
روش های طعمه کلیک از جهت های مختلف، صدماتی را هم به صورت کوتاه مدت و هم به صورت دراز مدت به اعتماد مخاطبین، وجهه سایت ها و چرخه رشد کسب و کارهای تبلیغ شونده وارد می کنند.
صدمه به اعتماد مخاطب
اولین عارضه روش طعمه کلیک، صدمه به اعتماد مخاطبین اینترنت می باشد. زمانی که مخاطب کنجکاوی که برای مطالعه بیشتر در خصوص یک موضوع، مجبور به کلیک بر روی لینک طعمه گذاری شده می شود؛ معمولاً به سرعت در می یابد که مطلب نمایش داده شده آن چیزی نیست که او به خاطر آن کلیک کرده است و به سرعت متوجه خواهد شد که در دام طعمه گذاری تبلیغاتی آن لینک گرفتار شده است.
صدمه به سایت های تولید کننده محتوا
صدمه دیگر با این روش، از میان بردن اعتماد به سایت های مطرح کشور در زمینه تولید محتوا باشد. مخاطبین و کاربران اینترنت به خوبی نسبت هزینه های بالای نگهداری سایت و تأمین و تولید محتوای فاخر و نیاز صاحبان سایت ها به کسب درآمد و حفظ چرخه تولید و انتشار محتوا آگاه هستند و نمایش تبلیغات مناسب در کنار محتوای سایت را ضروری می دانند. اما این کاربران انتظار دارند که صاحبان سایت ها با عدم نمایش تبلیغات طعمه گذاری شده، از اعتماد آنها برای کسب درآمد استفاده نکنند. از این جهت شاید بتوان گفت که به خاطر کسب درآمدی کوتاه مدت، مهم ترین زیان های طعمه کلیک در دراز مدت به سایت هایی که کار طاقت فرسای تولید محتوا را انجام می دهند، وارد می شود.
صدمه به کسب و کارهای تبلیغ شونده
صدمه سوم در این میان که بیشترین و پنهان ترین صدمه ممکن می باشد؛ ضربه ای است که کسب و کارهای تبلیغ شونده می بینند. زمانی که کاربر بدون اطلاع و رضایت در روشی که بیشتر به یک قاچاr انسانی مجازی شبیه است، با استفاده از روش های طعمه گذاری فریب داده شده و ناخواسته خود را در تار عنکبوتی محتوای به ظاهر غیر تبلیغی سایت مقصد می یابد؛ اعتماد خود را به خدمات و کالاهای سایت مقصد نیز از دست می دهد. مشکلی که در این میان وجود دارد این است از میان رفتن اعتماد، آن چنان تدریجی و خاموش و همچنین همراه با دستاوردهای کوتاه مدت فریب دهنده برای کسب و کارها می باشد که معمولاً صاحبان کسب و کار، زمانی متوجه تأثیر سوء این روش طعمه گذاری و تبلیغات ارزان قیمت روی کسب و کار خود می شوند که بسیار دیر شده است.
روش طعمه گذاری کلیک به دلیل هزینه بسیار پایین (گاهاً تا یک چهارم پایین) برای کسب و کارها، کم شباهت به استفاده از مخدر تبلیغاتی برای کسب و کار نیست. سرمستی استفاده های اولیه از این روش آن میزان بالا است که کسب و کار، مسیر سراشیبی به سمت پرتگاه کسب و کار خود را به خوبی نمی بیند. مصرف بیشتر از این روش معمولاً به مصرف بیشتر و بیشتر و با دوز بالاتر از این سم مهلک برای کسب و کار منجر می شود. چرخه ای از مصرف که به تدریج به سمت نابودی اعتبار سایت حرکت می کند.
چطور می توانیم تبلیغات طعمه گذاری شده در وب را کاهش دهیم؟
اولین گام افزایش آگاهی در این موضوع است. اگر صاحب سایتی در زمینه تولید محتوا هستید، به مخاطبین خود در این خصوص اطلاع رسانی کنید. در زمینه طعمه کلیک و آگاه سازی مخاطبین و افزایش دقت نظر آنها، محتوای آموزشی تولید نمایید. اطلاع رسانی کردن، با از میان بردن زمینه گمراهی مخاطبین، چرخه کسب درآمد شرکت های تبلیغاتی استفاده کننده از روش طعمه کلیک را از میان برده و سرعت رشد استفاده از این روش نادرست را کاهش می دهد.
همچنین اگر مخاطب و کاربر اینترنت هستید، می توانید در مراجعه به سایت هایی که در آنها با تبلیغات طعمه گذاری شده، با درج کامنت یا ارسال پیام و ایمیل به صاحبان سایت ها، در خصوص آگاه بودنتان نسبت به استراتژی های گمراه سازی مخاطبین، اطلاع رسانی کنید و در مورد میزان انزجار خود در مورد این روش های تبلیغی اطلاع رسانی کنید. همچنین با توجه به اینکه برخی صاحبان سایت ها، نسبت به تأثیر سوء نمایش این تبلیغات در سایت خود و از میان رفتن اعتماد مخاطبینشان آگاهی لازم را ندارند؛ می توانید این متن را برای مطالعه به آنها ارسال نمایید. همچنین برای افزایش آگاهی کاربران اینترنت نسبت به روش های طعمه گذاری کلیک، این متن را با هشتگ طعمه_کلیک در شبکه های اجتماعی به اشتراک بگذارید.
نظر شما در خصوص روش طعمه کلیک چیست؟ آیا شما نیز تا کنون با چنین تبلیغاتی مواجه شده اید؟ در چه سایت هایی و توسط چه شرکت های تبلیغاتی؟ تا چه حدی این روش را مخرب می دانید؟ پیشنهادات جایگزین شما برای کسب و کارها برای تبلیغات کم هزینه و در عین حال مؤثر چیست؟