با پیشرفت روز افزون فناوری و اضافه شدن استارتاپ های ایرانی جدید با ایده های حلاقانه شاهد به وجود آمدن شغل های جدیدی هستیم که تا قبل از این وجود نداشت .اکنون با به وجود آمدن این شغل های جدیدواژه دورکاری معنای گسترده تری پیدا کرده و صرفا به انجام برخی پروژه های تعداد کمی از سازمان ها بدون حضور فیزیکی در دفاتر کاری شان محدود نمی شود بلکه حالا بسیاری از نیروهای یک شرکت از افراد دورکار حساب می شوند. این موضوع در استارتاپ ها بیشتر به چشم می خورد و واژه فریلنسر را در ترکیب واژگانی مشاغل کشور وارد کرده است و حتی سامانه هایی برای مشاغل اینگونه افراد طراحی شده است.
استارتاپ ها امروزه افراد دورکار بیشتری نسبت به پرسنل رسمی خود دارند
اما با زیاد شدن تعداد این افراد در سطح جامعه و حضور هر چه بیشتر ملموس آنها همچون رانندگان تاکسی آنلاین و پیک های موتوری اینترنتی، موضوع بیمه تامین اجتماعی این گونه افراد مطرح می شود. بسیاری از استارتاپ ها امروزه افراد دورکار بیشتری نسبت به پرسنل رسمی خود دارند و مسئله رسیدگی به بیمه آنها ضروری به نظر می رسد.
اخیرا معاون بیمه ای سازمان تامین اجتماعی یازده مورد از این کسب وکارها را برای مذاکرات آتی به موجب بیمه شدن افراد دورکار شاغل در آنها معرفی می کند:
«نوع رابطه کارفرمایان برخی استارتاپ ها با افراد دورکار خود، یک رابطه جدید است. به عنوان مثال در شرکت های تاکسی آنلاین چون اسنپ و تپسی، راننده پرسنل آنجا نیست ولی ارتباط ارگانیک هم دارد؛ حقوق بگیر نیست ولی پورسانتی هم دریافت می کند. این نوع از رابطه باعث می شود به سمت شکل جدیدی از کار برویم، با این حال تحت هر شرایطی شاغلین مجازی بیمه خواهند شد. اما اگر با کارفرمایان توافق حاصل شود کارمان بهتر پیش می رود.»
بیمه تامین اجتماعی در صورت عدم همکاری شرکت ها از طریق قانون وارد عمل می شود
«محمد حسن زدا» تاکید داشته که اگر مذاکرات به نتیجه نرسد این سازمان ناچار است از طریق قانون بیمه اجباری وارد ماجرا شود و نتیجه این ورود اجباری را چندان جالب نمی بیند: «حاصل آن می شود که موسسه حسابرسی ما حسب دستور به این واحدها مراجعه کرده و از طریق بررسی اسناد و دفاتر مالی و نرم افزارها، افراد مرتبط را شناسایی و برای بیمه شان اقدام می کند. بنابراین پیشنهاد ما این است که توافق حاصل شود زیرا از این طریق کارمان بهتر پیش می رود.»
نهایی شدن این طرح فرایند نسبتا درازمدتی دارد
فارغ از اینکه بخش دوم صحبت های حسن زدا به نوعی تهدید افشای مالیاتی و درآمد برای این کسب وکارها حساب می شود و آنها را احتمالا به همکاری بیشتر وا می دارد، سوالی که در این بین مطرح می شود اینست که در قوانین بیمه جایی برای این افراد هست یا خیر؟ به طور کلی چه حداقل هایی برای این گونه افراد فریلنسر یا دورکار باید لحاظ شود؟ تولید کننده محتوا و یا راننده ای که شاید چند روز در هفته کار را تعطیل کند، تفاوت نوع بیمه تامین اجتماعی وی با دیگر شاغلین چیست؟«منصور آتشی»، مدیرکل امور فنی بیمه شدگان سازمان تامین اجتماعی، کمی ابعاد بیشتری از این جریان تازه را روشن می کند و البته بازهم نهایی شدن این فرایند را کمی زمان بر عنوان می کند. وی میگوید:
«به طور کلی قانون بیمه تامین اجتماعی برای هر فرد شاغلی در هر صنفی یک الزام محسوب می شود و یک حق مسلم فردی هر فرد شاغل به شمار می رود. اشتغال نیز دو حالت دارد: یکی رابطه مستقیم بین کارفرما و نیروی تحت کار وی و یک مدل دیگر رابطه کاری غیر مستقیم و حتی دریافت غیر مستقیم مزد از سوی کارفرما که با توسعه فضای مجازی و شاغلین در این حوزه، مدل نوع دوم روز به روز گسترده تر می شود. این افراد شاید در شکل و شمایل جدیدی از کار مشغول هستند ولی آنها هم بالاخره روزی به سن بازنشستگی می رسند که در این حالت با نبود بیمه تامین اجتماعی در تاریخ شغلی شان، یقینا برای معیشت زندگانی خود رد سنین بالا به مشکل برخواهند خورد.»
در قدم اول با 11 مجموعه نسبتا مطرح استارتاپی مذاکراتی مطرح شده است
آتشی مراجعات مکرر شاغلین و فعالان حوزه فضای مجازی و استارتاپی به این سازمان و شکایات آنها را عامل اصلی مطرح ساختن بیمه تامین اجتماعی این اقشار بیان می کند و دعوت از 11 مجموعه نسبتا شناخته شده استارتاپی را برای شفاف سازی این مساله تایید می کند:
«در طی برگزاری جلساتی که با این شرکت ها داشتیم سعی کردیم که تکالیف قانونی آنها در قبال نیروهایشان را به آنها گوشزد کنیم و حق و حقوق افراد را برایشان شفاف سازی کنیم. جلسات چند روز پیش با پیگیری های شدیدتری انجام شد و حالا سازمان منتظر واکنش این مجموعه هاست تا بلکه خود آنها همکاری بیشتر و بهتری را برای تحقق این موضوع با ما داشته باشند. باور داریم که شاید شرایط ذکر شده چندان قابل لمس نبوده چرا که تا به امروز همکاری های لازم را ندیدیم، البته این در صورت عدم تعامل نیز دست سازمان بیمه تامین اجتماعی کوتاه نیست و از اهرم های خاص خود می تواند برای اجباری شدن این امر استفاده کند ولی در حال حاضر ترجیح ما یک تعامل سازنده است»
بیمه شاغلین استارتاپی با توجه به ماهیت کار برخی از آنها تفاوت هایی خواهد داشت
وی درباره نحوه بیمه شدگان شاغلین استارتاپی با توجه به ماهیت متفاوت کار آنها در ابعادی چون زمان کار و نوع شغلشان نکاتی را گوشزد کرد:« طبق قانون 7درصد از حقوق پرداختی (که حداقل باید طبق قانون وزارت کار باشد) به فرد بابت بیمه وی کسر شده و حدود 20 الی 23 درصد (بستگی به نوع مشمول مقررات بیمه بیکاری) از سوی کارفرما نیز پرداخت می شود. حالا در شرکت های استارتاپی این مقدار با توجه به نوع فعالیت آنها می تواند متغیر باشد و کارفرما باید از داخل لیست و دیتاهای استارتاپ خود نحوه کار فرد را مشخص کند. البته موارد مشکوک توسط سازمان پیگیری می شود چرا که برخی کارفرماها برای اعطای بیمه کمتر گاهی تعداد روزهای کاری یک نیروی کار را کمتر از واقعیت اظهار می کنند.»
بیمه این افراد می توانند در طی قراردادی با سازمان ها به صورت گروهی انجام پذیرد
مدیرکل امور فنی بیمه شدگان سازمان تامین اجتماعی از احتمال رخ دادن توافقاتی برای بیمه افراد شاغل در این سازمان ها به صورت گروهی به منظور دوری از کاغذبازی های متعدد اداری خبر داد و یا بیمه مشاغل آزاد را برای این افراد با توجه به درآمدشان از شغل مجازی خود توصیه می کند: «در این حالت فرد با توجه به درآمد خودش و توافقات وی با شرکتی که در آن کار می کند، به یک نوعی بیمه خویش فرمایی انجام می دهد. البته تمام این گزینه ها فعلا در حد احتمالات هستند و هنوز هیچ چیز به طور قطعی مشخص نشده است.»
تحقق این امر مستلزم همکاری شرکت های اصلی با سازمان بیمه تامین اجتماعی است
نوع کار برخی فریلنسرها و یا شاغلین در استارتاپ ها و سایت ها بسیار متغیر است و زمان بندی مشخصی ندارد. در این حالت آنطور که به نظر می رسد با پایش اطلاعات هر کارمند و یا کارگر می توان به حق بیمه حقیقی که باید در حق او پرداخت شود رسید که این امر مستلزم همکاری شرکت های اصلی با سازمان بیمه تامین اجتماعی است. امری که به گفته مسئولین این سازمان تلاش شده تا قبل از پایان سال جاری به نتیجه برسد و تکلیف آن به طور دقیق مشخص شود.
امروزه وارد شدن دولت به این موضوع لازم و ضروری است
مشخص است که تفاوت ماهیت کار افراد حاضر در این شرکت ها هنوز کمی برای سازمان بیمه تامین اجتماعی مسئله گمراه کننده ای است و باید زوایای حقوقی آن بیشتر بررسی شود. با این حال همان طور که منصور آتشی به ما می گوید: «امروزه وارد شدن دولت به این موضوع لازم و ضروری است چرا که در آینده با رشد بیشتر این مسئله قطعا با مشکلات عدیده ای در زمینه شاغلین فضای مجازی و بیمه آنها روبرو خواهیم بود.» ورود سازمان های دولتی این بار نسبتا به موقع صورت می گیرد و باید دید تا نتیجه کار به کجا خواهد رسید.
"وب مک،تعالی بخش برند شماست"