وب سایت، محیطی است که بمنظور برقراری ارتباط با مشتری و تسهیل تعاملات تجاری مورد استفاده قرار می گیرد. کاربران و مشتریان وب سایت هایی که تجارب مثبتی را در تعامل با وب سایت شرکت ها به دست نمی آورند، ممکن است اعتقاد پیدا کنند که رفتن به فروشگاه های فیزیکی آسانتر از خرید الکترونیک است .مطالعات نشان میدهد که طراحی ضعیف وب سایت، به از دست دادن 50 درصد از فروش منجر می شود که این امر از ناتوانی مشتریان در پیدا کردن آنچه که می خواهند ناشی شده است. همچنین طراحی ضعیف وب سایت موجب از دست دادن 40 درصد زمان در تکرار بازدید از وب سایت خواهد شد که این نیز از تجارب منفی اولیه کاربران و مشتریان ناشی می شود.
در سال های اخیر توجه زیادی به مقوله جذابیت وب سایت های تجارت الکترونیک در کشورهای پیشرفته معطوف شده، اما هنوز به توجه بیشتری نیاز است. با اینحال، در ایران، اصلا به این امر توجهی نشده است. علیرغم گسترش روزافزون بکارگیری اینترنت در کشور، تجارت الکترونیک و خرید اینترنتی کمتر رواج یافته است و استقبال چندانی از سوی کاربران و مشتریان برای خرید محصولات و دریافت الکترونیکی خدمات از موسسات و سازمانهایی که این تسهیلات را فراهم کرده، صورت نگرفته است. مطالعات نشان می دهد که یکی از دلایل پایین بودن سطح تجارت الکترونیک، ناکارآمدی وب سایت های فعال در برقراری ارتباط اثر بخش و آسان با کاربران است .
اولین تحقیقات در زمینه جذابیت وب سایت ها بر اساس 6 متغیر محتوى، اعتبار، سازماندهی، قابلیت جستجو، طراحی و گرافیک، و نوآوری تبیین می شد. بعدها با مطالعات گسترده این جذابیت را ناشی از چهار متغیر طبقه بندی کردند که در رفتار خرید اینترنتی مشتریان تاثیر گذارند و جذابیت وب سایت های تجارت الکترونیک شرکت ها به آن وابسته است. این متغیرها عبارتند از :
نمای سایت ، اطلاعات کالاها و خدمات ، امنیت، اطلاع رسانی
نمای سایت: صفحات وب بویژه صفحه آغازین مانند ویترین یک فروشگاه، از اهمیت بسیاری برخوردار است. جلوه و اثرات این صفحه روی مراجعان به سایت و یا تصمیمات آن ها، مستقیما، تاثیر گذار است. رعایت اصول در متن گرافیکی و سبک استفاده از آن ها در مجموع، نمای سایت را می سازد که در نهایت نشان دهنده تصویر مناسبی از شرکت و اهداف آن است .
پیمایش سایت: در طول مرحله جمع آوری اطلاعات، مشتریانی را که به محصولات و خدمات علاقه مندند، جستجو می کنند. در واقع، پیمایش سایت مهمترین جنبه سایت است که به فرآیند حرکت بین صفحات مختلف وب سایت اشاره دارد .
محتوای سایت: محتوا، خمیره اصلی وب سایت است که شامل اطلاعات مرتبط با شرکت؛ محصول /خدمت ارائه شده از طرف شرکت و نحوه برقراری ارتباط مشتریان با شرکت را در بر می گیرد. محتوای سایت می تواند افزایش تعداد مراجعه کنندگان را موجب گردد، از طرف دیگر محتوی باید با محصولی سازگار باشد که شرکت قصد فروش آن را دارد تا امکان جذب مراجعه کننده فراهم شود .
قابلیت اعتماد: اعتماد مشتریان به عنوان یکی از فاکتورهای کلیدی و عناصر اصلی موفقیت تجارت الکترونیک تلقی شده است. مسائلی نظیر نحوه ذخیره نمودن اطلاعات مشتریان در سایت، شفاف بودن فرآیند سفارش و داشتن سرویس های خدمات پس از فروش، به ایجاد اعتماد بیشتر در مشتریان کمک می کند .
متغیر فنی: جنبه های فنی بر روی تمام عوامل دیگر در چرخه خرید تاثر می گذارد و در مجموع مواردی مانند سرعت دسترسی به پایگاه داده، نرم افزارها، سیستم های طراحی شده و امنیت سایت را شامل می شود .
با توجه به تأیید بر تاثیر مثبت نمای سایت بر جذابیت آن می توان به طراحان وب سایت ها پیشنهاد کرد که با بکارگیری امکاناتی همچون بنرهای تبلیغاتی و توجه به متن و سبک نوشتن جملات، به جذابیت ظاهری سایت کمک کنند. در عین حال، استفاده از رنگبندی مناسب و متناسب با اصول و قواعد روانشناسی رنگ ها در وب سایت نیز می تواند در جذب مشتریان تاثیر زیادی داشته باشند.
در راستای بهبود محتوای سایت نیز می توان پیشنهادهایی از جمله "قرار دادن اطلاعاتی در مورد شرکت مربوطه و پیشینه آن"، "قیمت"، "ویژگی ها"، "نحوه استفاده از محصول خدمت ارائه شده"، "نحوه پرداخت" و حتى "فیلم مربوط به کالا و چگونگی استفاده از آن را ارائه داد. ضمن اینکه نمایش خرید کالا بصورت گرافیکی نیز می تواند به افزایش محتوی سایت کمک کند. از آنجا که این متغیر، بیشترین تاثیر را بر جذابیت وب سایت ها دارد، بنابراین به شرکت ها توصیه می شود برای فروش بیشتر محصولات خود، هزینه و زمان بیشتری صرف بعد محتوای سایت کنند و بدین طریق در راستای افزایش جذابیت وب سایت های خود گام بردارند.
افزایش اعتماد مشتریان نیز راهکارهایی از جمله نرم افزارهای امنیتی نظیر فایروال ها و یا پروکسی جهت جلوگیری از حمله هکرها (افزایش اعتماد مشتریان در خصوص اطلاعات فردی و اقتصادی)، معرفی مراکز و نمایندگی های شرکت مربوط و نحوه تماس با آن ها برای انجام خدمات پس از فروش و رسانه های دو طرفه و تعاملی (مانند چت و ...) می توانند مثمر ثمر واقع شود. این متغیر نیز در جایگاه دوم برترین عوامل تاثیر گذار بر جذابیت وب سایت های تجارت الکترونیک جای گرفت. در نتیجه توجه به این بعد نیز در کنار محتوای سایت، می تواند به جذابیت هر چه بیشتر وب سایت ها منجر گردد.
آخرین متغیر تاثیر گذار بر جذابیت وب سایت ها نیز متغیر فنی بود. بنابراین برای افزایش جذابیت وب سایت ها، تقویت این بعد با بکار گیری راهکارهایی چون تخصیص هزینه لازم برای بکارگیری سرعت بالا، امنیت و بانک های اطلاعاتی مفید و موثر خواهد بود. البته از آنجا که دیدگاه مشتریان در رتبه بندی متغیرها، متغیر فنی، کمترین تاثیر را بر جذابیت وب سایتها دارد، لذا طراحان سایت باید به این مسئله توجه کنند که وقت و انرژی را فقط در حد لزوم برای این متغیر صرف نمایند. تاثیر مثبت و معنادار متغیر فنی بر متغیرهای دیگر نیز به اثبات رسیده است. این بدان معناست که با بکارگیری و در واقع توسعه هر چه بیشتر متغیر فنی، می توان سایر ابعاد تاثیرگذار بر جذابیت وب سایت ها (نمای سایت، پیمایش سایت، محتوی سایت و اعتماد مشتریان) را بهبود بخشید. از آنجا که متغیر فنی بیشترین تاثیر را بر اعتماد مشتریان دارد، می توان به شرکت هایی که برای فعالیت های خود از تجارت الکترونیک استفاده می کنند پیشنهاد کرد که از عوامل فنی همچون امنیت سایت و بکارگیری فایروال ها و پروکسی، بیشتر در راستای افزایش امنیت وب سایت ها و در نتیجه افزایش اعتماد مشتریان استفاده کنند.
" وب مک، تعالی بخش برند شماست"